Hàng ngày vẫn có người bị ra giá ở “Chợ nô lệ di cư” ở Libya, như một thứ hàng hóa không hơn không kém. Thực trạng đau lòng này cứ tiếp diễn và ngày càng gia tăng.
“800”, nhà bán đấu giá nói, “900, 1.000, 1.100…”. Giá chốt cuối cùng là 1.200 dinar, tương đương với 800 USD. Không phải là một chiếc xe đã qua sử dụng, một mảnh đất hay một món đồ. Không phải là “hàng hóa”, mà là 2 con người, trong chợ bán nô lệ ở Libya. Cảnh này gợi nhớ đến những ngày tăm tối nhất của lịch sử nhân loại. Đó là những thứ âm thanh không có tình người từ một đoạn video trong điện thoại di động tại một nơi nào đó không rõ ở Libya.
“Chợ người” vùng ngoại ô Tripoli
Với máy ảnh bí mật mang theo, nhóm phóng viên có mặt tại một khu nhà ở ngoại ô Thủ đô Tripoli hồi tháng trước, ở đó có khoảng 10 người được trưng ra trong vòng 6-7 phút.
“Có ai cần một người thợ đào hay không? Một người rất khỏe mạnh, anh ta sẽ đào cho bạn”, các nhân viên bán hàng nói. Những cánh tay giơ lên trả giá. “500, 550, 600, 650 …”. Trong vòng vài phút, cuộc đấu giá kết thúc, những người đàn ông hoàn toàn cam chịu số phận của họ, được bàn giao cho chủ mới. Qua tiếp xúc, 2 trong số những người bị đem bán đấu giá ở phiên đó cảm thấy bị tổn thương đến mức không nói lên lời, họ sợ tới mức nghi ngờ bất kỳ ai mà họ gặp.
Ánh mắt vô hồn của một người đàn ông sắp bị biến thành nô lệ tại Lybia.
Buổi đấu giá diễn ra tại một thị trấn bình dị ở Libya, nơi xung quanh là cuộc sống thường nhật với trẻ em chơi trên đường phố, người dân đi làm, nói chuyện với bạn bè và nấu bữa tối để cả nhà cùng ăn. Nhưng ở đó, cuộc đấu giá nô lệ khiến người ta có cảm giác quay lại thời Trung cổ, chỉ thiếu mỗi xiềng xích quanh cổ tay và mắt cá chân của người di cư.
Từ di dân biến thành “nô lệ”
Mỗi năm, hàng chục nghìn người đổ qua biên giới Libya. Họ là dân tị nạn chạy trốn chiến tranh xung đột hay di cư kinh tế để tìm kiếm cơ hội tốt hơn ở châu Âu. Hầu hết đã bán tất cả mọi thứ mà họ có để có tiền cho cuộc hành trình qua Libya đến bờ biển và các cửa ngõ vào Địa Trung Hải.
Một phụ nữ bật khóc khi được thông báo phải về nước một mình do chồng chị chưa được cấp đủ giấy tờ.
Tuy nhiên, một chiến dịch mới đây của lực lượng bảo vệ bờ biển Libya khiến cho lượng thuyền ra khơi ít dần đi, rất nhiều “thuyền nhân tương lai” bị kẹt lại. Không có nơi nào để đi, người di cư bị những kẻ buôn lậu giam hãm trong các kho hàng với một ít lương thực và nước uống để cầm cự. Vì vậy, đám buôn lậu trở thành chủ nhân còn người di cư và người tị nạn trở thành nô lệ.
Bằng chứng do nhóm phóng viên CNN quay được đã được bàn giao cho các nhà chức trách Libya và họ hứa sẽ khởi động một cuộc điều tra. Trung úy Naser Hazam thuộc Cơ quan chống nhập cư bất hợp pháp của Libya thừa nhận rằng, các băng nhóm tội phạm có tổ chức đang điều hành các đường dây buôn người. “Bọn buôn người nhồi lên mỗi thuyền 100 người. Chúng không quan tâm điều gì khác miễn là nhận được tiền. Người nhập cư có thể đến được châu Âu hoặc chết trên biển”.
“Tình hình thật bi đát”, ông Mohammed Abdiker thuộc Tổ chức Di cư Quốc tế đã nhận định như vậy trong một thông cáo sau khi trở về từ Tripoli hồi tháng 4-2017. “Một số báo cáo thật sự kinh hoàng và các báo cáo mới nhất chỉ ra rằng “chợ nô lệ” có thể được thêm vào một danh sách dài những khốn khổ mà người di cư phải đối mặt”.
Trở về từ “địa ngục”
Anes Alazabi là giám sát viên tại một trung tâm tạm giữ những người nhập cư bị trục xuất ở Tripoli. “Những gì thấy hàng ngày ở đây khiến tôi cũng cảm giác đau khổ giống như họ. Mỗi ngày tôi lại nghe được một câu chuyện mới. Hãy lắng nghe tất cả bọn họ, họ có quyền nói lên tiếng nói của mình”, ông Anes Alazabi nói.
Một trong những người bị giữ ở đây là Victory, người vừa bị bán tại một cuộc đấu giá nô lệ và được chính quyền Libya giải cứu. Rời bang Edo khốn khó của Nigeria, thanh niên 21 tuổi này đã bỏ nhà ra đi, mất 1 năm 4 tháng cùng toàn bộ số tiền tiết kiệm được để đi đến châu Âu. Mới tới được Libya, Victory cùng nhiều di dân khác bị bọn buôn người giam hãm, sống trong điều kiện thiếu thốn, ăn uống kham khổ và còn bị ngược đãi. “Nếu nhìn vào phần lớn mọi người ở đây, ai cũng có những vết sẹo do bị đánh đập, đâm chém”.
Người di cư được cứu sống trên Địa Trung Hải về tới một căn cứ hải quân ở Tripoli hồi tháng 10-2017.
Khi tiền trong túi hết sạch, Victory đã bị bọn buôn người rao bán làm lao động công nhật, tiền công thu về chỉ để giảm nợ. Tuy nhiên, sau nhiều tuần bị lao động ép buộc, Victory được cho biết là tiền công đó không đủ, anh phải gọi gia đình thanh toán tiền chuộc. “Tôi đã nộp 2.780 USD. Mẹ tôi đã chạy khắp các làng xung quanh vay tiền để cứu tôi”, Victory nói từ trung tâm giam giữ, nơi anh đang chờ đợi để được gửi trả lại Nigeria, trong cảnh tay trắng cùng với những ký ức hãi hùng.
Khi những con đường đến châu Âu qua Bắc Phi bị chặn lại, nhiều người di cư đã phải từ bỏ ước mơ của họ cho dù họ đã mất cả gia tài cho chuyến đi. Trong năm 2017, hơn 8.800 người đã tự nguyện trở về nhà trên chuyến bay hồi hương do Tổ chức Di cư Quốc tế IOM tổ chức.
